Ciekawe miejsca (52)

W cyklu o ciekawych miejscach wciąż pozostajemy w temacie mogił zlokalizowanych na obszarach leśnych. Jedną z nich jest cmentarz przy ulicy Kościuszkowców znajdujący się  na terenie rezerwatu im. Króla Jana Sobieskiego. Nosi on nazwę Cmentarza Ofiar Wojny. 

Powstał po zakończeniu kampanii wrześniowej. Spoczęli na nim żołnierze, którzy polegli w okolicy. Otwarcie cmentarza odbyło się 12 listopada 1939 roku. Po otwarciu cmentarza na terenie Wawra sukcesywnie przeprowadzano w ekshumacje, znalezione szczątki poległych w walkach przenoszono na nowopowstały  cmentarz. Pierwszą osobą z pochowanych w tym miejscu z pochowanych został Kazimierz Grauzynius poległy 19 września 1939 roku. Na cmentarzu stanął drewniany krzyż.

Niemieckie zbrodnie powodowały, że ofiar przybywało, dlatego też charakter cmentarza zmieniał się z typowo wojskowego na mieszany, spoczęli tu również cywile. Po zbrodni na Wawrze, dokonanej w grudniu 1939 roku, na cmentarzu pochowano 76 ofiar, które wydobyto w procesie ekshumacji z masowego grobu w czerwcu 1940 roku. Kolejne pochówki odbyły się po egzekucjach w dniach 2 kwietnia 1940 roku oraz dokładnie dwa lata później – 2 kwietnia 1942 roku. Na tym jednak rozrost cmentarza się nie zakończył. Zostali tu również pochowani żołnierze polscy z 1 Armii Wojska Polskiego i radzieccy, polegli podczas walk o Pragę podczas Powstania Warszawskiego.

W 1944 roku cmentarz został uszkodzony. Dopiero po upływie 20 lat obszar cmentarza ogrodzono a powstałe uszkodzenia usunięto. Wzniesiono również nowe betonowe krzyże, zaś drewniany krzyż zastąpiono rzeźbą autorstwa Stanisława Zielińskiego, wykonaną z czerwonego piaskowca, przedstawiającą sylwetkę człowieka trafionego serią z karabinu. 

Na uwagę zasługuje niezwykły i wyróżniający się pomnik nagrobny przedstawiający harcerzy: matkę Janinę Matecką i jej syna Witolda Leopolda Mateckiego. Janina zginęła w sierpniu 1944 roku w swoim domu w wyniku wybuchu bomby, zaś Witold zginął w lesie od eksplozji niewybuchu w maju 1945 roku. Pomnik znajduje się na końcu cmentarza, aby do niego dotrzeć, należy iść główną ścieżką do samego końca i skręcić w prawo.

Fot. Łukasz Karabowicz

{gallery}52{/gallery}